Từ khi HIV xuất hiện lần đầu vào năm 1920, cho đến nay chúng ta vẫn chưa tìm được biện pháp chữa bệnh thành công đối với loại vi rút này.
HIV đã luôn là một hung thần đối với các ai mắc phải nó. Trước năm 1996, người được chẩn đoán nhiễm HIV gần như đã ký sẵn bản án tử. Hiện giờ, các nhà khoa học đã phần lớn thành tựu trong việc tạo ra các liệu pháp chữa bệnh tổng hợp, từ đó giúp làm chậm sự phát tác bệnh lý và giúp tuổi thọ bệnh nhân kéo dài hơn.
Tới giờ chúng ta vẫn chưa có một biện pháp điều trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV.
Tuy nhiên, thật sự tới giờ chúng ta vẫn chưa có một phương pháp chữa trị nào giúp tiêu diệt hoàn toàn HIV khỏi cơ thể một khi chúng đã xâm nhập thành công. Lý do lại như thế? Bí mật nào dẫn đến sự lì lợm đáng sợ của HIV trong suốt gần 100 năm, mặc cho sự tiến triển như vũ bão của y học?
Chiến lược cực kỳ tinh ranh của vi rút
ADN của HIV sẽ được dùng bởi chủ yếu tế bào chủ để tổng hợp những thành phần của vi rút.
HIV gây ra AIDS bằng kỹ thuật chọn kí sinh, sau đó phá hủy một loại tế bào bạch cầu rất quan trọng của cơ thể là tế bào lympho T.
Đây là tế bào đóng vai trò nhận diện các tác nhân ngoại lai hiểm nguy, và đưa ra đáp ứng miễn dịch phù hợp. Việc chúng bị hủy hoại dần tại HIV khiến cho thân thể mất đi khả năng tự bảo vệ với các loại vi khuẩn và vi rút khác. Sau cùng bệnh nhân sẽ chết do nhiễm những bệnh lý điều kiện mà vốn dĩ chẳng mấy nguy hại ở người thường.
HIV thuộc nhóm retrovirus, có nghĩa ARN của chúng được phiên mã ngược thành ADN và tích hợp vào gene của tế bào chủ. Sau đó, ADN của HIV sẽ được sử dụng bởi phổ biến tế bào chủ để tổng hợp các thành phần của vi rút. Cuối cùng, tế bào chủ bị phá vỡ để những vi rút mới tạo thành được phóng thích, chu trình lây lan lại tiếp tục.
Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin truyền của HIV, nhưng không phát tác ngay.
Với một người nhiễm HIV không được điều trị thì trung bình có tới một tỷ tế bào T bị HIV giết chết mỗi ngày, với thời kỳ trung bình từ khi tế bào bị nhiễm cho tới khi chết là từ 1-2 ngày.
Thế nhưng không chỉ đơn giản có vậy...
Nếu HIV chỉ xâm nhiễm và phá hủy tế bào T, thì chúng ta đơn giản chỉ cần tìm cách xuất hiện những tế bào có dấu hiệu bệnh lý và tiêu diệt chúng trước khi virus kịp phát tán.
Nhưng khá tiếc, điều này là không thể - hoặc chưa khả năng. Luôn có một phần nhỏ tế bào T chứa thông tin truyền của HIV, thế nhưng không phát tác ngay. ADN của vi rút trong chúng - gọi là provirus - tồn tại ở trạng thái "im lặng", không tạo thêm bất cứ ARN hay vi rút mới nào. Vậy nên, triệu chứng của các tế bào T nhiễm bệnh này không có gì khác so với tế bào thông thường.
Tế bào T có provirus vẫn hoàn toàn bình thường cho đến khi HIV "thức giấc".
Các thuốc kháng retrovirus tình trạng được điều trị hợp lại đúng có thể ngăn sự lây lan HIV sang các tế bào mới. Tuy nhiên chúng không thể nhận biết và hệ quả đến các tế bào bệnh tiềm ẩn. Người bệnh khi được áp dụng những loại thuốc này có thể ngăn chặn quá trình bắt nguồn AIDS và có một cuộc sống bình thường. Tuy nhiên, họ sẽ phải duy trì việc sử dụng thuốc, do thực tế họ vẫn nhiễm HIV dạng ẩn.
Nếu việc trị bệnh bị gián đoạn thì vi rút HIV chắc chắn sẽ thức giấc, và căn bệnh sẽ phát triển trở lại như trước thời điểm được dùng thuốc.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có thể tồn ở trong thời kỳ khá dài, đó là tại các tế bào T còn có chức năng "nhớ". Sau khi phân chia ra để đối phó với tác nhân tạo nên căn bệnh mới, thì luôn có một lượng tế bào T có thể ghi nhớ thông tin mầm căn bệnh được lưu giữ. Nhờ vậy mà khi cá thể người bị nhiễm lại tác nhân đó, những tế bào "nhớ" sẽ hoạt động ngay lập tức nhằm dập tắt mối đe dọa.
Một điểm đặc biệt khiến cho HIV có thể tồn tại trong thời kỳ rất dài, đó là tại những tế bào T còn có chức năng "nhớ".
Các tế bào "nhớ" có thể tồn ở hàng chục năm trong cá thể người, thế nhưng khổ nỗi những tế bào chứa provirus cũng thế. Do hoạt động không khác gì tế bào T thường, chúng vẫn tham gia vào hệ thống miễn dịch và cũng được lưu trữ. Rồi khi vô tình một mầm bệnh lý cũ nào đó xâm nhập, những tế bào này nhanh chóng nhân bản, vô tình làm tăng luôn lượng gen HIV trong cá thể người.
Đến lúc vi rút thức giấc thì số lượng của chúng đã được sinh sôi một cách hoàn hảo, đủ để bệnh phát tác mạnh sẽ rồi.
Và các tia sáng phía cuối đường
Cho tới nay, chúng ta mới ghi nhận một người được coi là đã chữa khỏi HIV là Timothy Ray Brown.
Bí ẩn về "bệnh nhân Berlin" - bệnh nhân HIV đầu tiên trong lịch sử được trị khỏi sắp được giải mã
Thực ra, ông được điều trị một căn bệnh khác là ung thư bạch cầu (leukemia) bằng biện pháp hủy đi các tế bào miễn dịch của điển hình mình, và sau đó được ghép tủy xương từ một người hiến tặng có gen kháng HIV tự nhiên. Hơn 8 năm sau, ông đã được ghi nhận là không có sự xuất hiện trở lại của virus HIV.
Người bệnh Timothy Ray Brown.
Đây có khả năng được xem như một "tia sáng" trong công cuộc chữa trị HIV, nhưng thực ra cách chữa bệnh trên vẫn đầy may rủi và chưa nguy cơ áp dụng đại trà.
Một số nỗ lực chữa trị tương tự sau đó tại những người bệnh khác đã thất bại. Một số người hoặc đã tử vong, hoặc đã tái phát HIV trở lại. Đồng thời, cần lưu ý việc không xuất hiện biết HIV dù qua thời kỳ dài vẫn không đồng nghĩa cơ thể đã hoàn toàn sạch bệnh lý, do thể tồn tại ẩn của loại vi rút này.
Dẫu vậy, tình trạng của Brown vẫn đáng được đánh giá là một bước chuyển mới trong công cuộc phòng chống HIV. Và với sự ra đời ngày càng đa số những liệu pháp tân tiến hơn trong y học, chúng ta có quyền hy vọng rồi đại dịch HIV/AIDS sẽ được nhân loại chung tay đẩy lùi.
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét