Trong các ngày vừa qua, thông tin về việc nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê (He Jiankui) sử dụng kỹ thuật CRISPR/Cas9 để tách các gene không mong muốn từ phôi người, tạo ra những con người biến đổi gene đầu tiên đã làm chấn động giới khoa học toàn cầu. Việc chỉnh sửa gene người có thể gây các hệ lụy mà chúng ta không lường trước được.
Nhà khoa học Trung Quốc Hạ Kiến Khuê phát biểu trong một video ông đăng tải trên YouTube hôm 25/11 rằng ông đã dùng kỹ thuật CRISPR/Cas9 – một công cụ chỉnh sửa gene đã kỹ thuật mạng hóa lĩnh vực truyền học trong thập kỷ qua – để xóa một gene tại phôi người (gene CCR5) giúp trẻ nhỏ sinh ra có khả năng miễn nhiễm với HIV. Ông nói trong đoạn video rằng cặp song sinh được chỉnh sửa gene đã ra đời “khỏe nặng như bất kỳ đứa trẻ nào khác” và được đặt tên là Lulu và Nana.
Tuy nhiên, tuyên bố của ông Khuê về thí nghiệm của mình vẫn chưa được kiểm chứng. Ngoài ra, bệnh lý viện mà ông Khuê được cấp phép thí nghiệm cũng phủ nhận sự liên quan của mình.
Cộng đồng khoa học phản ứng với lời công bố này của ông Khuê bằng sự phẫn nộ và lo lắng. Thật vậy, tình trạng không tính đến khía cạnh đạo đức của việc can thiệp vào gene người, thì việc tạo ra những thay đổi đối với gene người có khả năng dẫn đến những thể về sức khỏe không lường trước được.
Các gene không tồn tại riêng biệt. Chúng liên tục tương tác với những gene khác, tạo ra sự hệ quả tới những bộ phận bên trong thân thể.
“Đúng là sự chỉnh sửa mà ông Hạ Kiến Khuê đã tạo ra cho phôi thai sẽ ngăn ngừa nhiễm HIV. Thế nhưng, câu hỏi là gene CCR5 bị xóa nhiều chức năng khác chứ không chỉ là cánh cửa cho HIV xâm nhập”, Mazhar Adli, một nhà di truyền học thuộc Đại học Y khoa Virginia cho nhận thấy.
Gene CCR5 cũng đóng vai trò trong việc ngăn ngừa virus Tây sông Nile, chính vì thế, tách nó ra khỏi bộ gene có thể làm một người dễ nhiễm bệnh hơn. Đó là ý kiến của ông Feng Zhang, nhà khoa học việc làm cho Viện Broad. Ông Zang là một trong các nhà khoa học tiên phong trong việc dùng công nghệ chỉnh sửa gene CRISPR.
Hơn nữa, các gene không tồn tại riêng biệt. Chúng liên tục tương tác với các gene khác, tạo ra sự hệ lụy tới những cơ quan bên trong thân thể. “Việc xóa một gene đơn không chỉ làm thay đổi biện pháp những gene khác hoạt động, mà còn có thể thay đổi hành vi tổng khả năng của tế bào và kiểu hình của sinh vật”, ông Adli cho cho rằng. (Một kiểu hình là một đặc điểm quan sát được, chẳng hạn như màu mắt nâu mà một người có được nhờ gene).
Hồi tháng 7 vừa qua, những nhà khoa học đã công bố một báo cáo trên tạp chí Nature Biotechnology rằng việc dùng công nghệ CRISPR/Cas9 có thể tạo ra các hệ quả khôn lường vì vô tình thay đổi chuỗi DNA.
“Chúng ta phải dùng phương pháp này khá thận trọng, do nó liên quan đến rất nhiều vấn đề”, Tiến sĩ Avner Hershlag, Giám đốc bệnh viện Northwell Health Fertility tại Manhasset, New York cho hiểu. Việc tiếp cận và loại bo một gene có khả năng tạo nên những hệ quả không mong muốn tại các nơi khác trong hệ gene. Nói phương pháp khác, protein Cas9 mà các nhà khoa học muốn cắt bỏ khỏi một vị trí có thể di chuyển đến một vị trí khác trong hệ gene, ông Hershlag nói với tờ Live Science.
Tuy nhiên những nhà khoa học rất khó nhận biết những sự thay đổi ngầm này. Chúng sẽ không rõ ràng cho đến khi đứa bé được sinh ra và thậm chí có khả năng là có nhiều năm sau nó mới phát lộ.
“Những thay đổi thường biểu hiện muộn, và những thay đổi truyền này có khả năng truyền lại cho khá nhiều thế hệ tương lai”, ông Hershlag nói.
Bên cạnh đó còn có một thể gọi là nguy cơ khảm (mosaicism). Thông thường, những tế bào trong cơ thể mang cùng một bộ gene giống hệt nhau, thế nhưng nguy cơ khảm lại là trường hợp mà trong đó một số tế bào, không phải tất cả, mang một sự thay đổi truyền bởi chỉnh sửa gen, Hershlag nói. Đây là một yếu tố có thể tạo nên nhóm bệnh tật, ông nói thêm.
Cả ông Adli và Hershlag cũng chỉ ra một thực tế là, khi nói đến việc ngăn ngừa HIV, có những kỹ thuật an toàn hơn và dễ dàng hơn để làm điều đó. Ví dụ, phương pháp điều trị PrEP (người bệnh lý uống thuốc hàng ngày) đã được chứng minh là hiệu quả trong việc ngăn ngừa nhiễm HIV trong các thử nghiệm. Và những kỹ thuật điều trị khác cũng đang được nghiên cứu và khá có triển vọng.
"Ai sẽ chịu trách nhiệm cho những đứa trẻ chỉnh sửa gene trong tương lai khi các đứa trẻ khác được trị bệnh bằng một viên thuốc đơn giản và sống hạnh phúc, còn các người chỉnh sửa gen đang trải qua tất cả những hiệu ứng chưa được xác định?", ông Adli đặt thắc mắc.
Tin tức khác:
Những điều lưu ý khi vệ sinh ghế văn phòng
Dịch vụ giặt nệm tại nhà bằng máy nước nóng giá rẻ
Dịch vụ giặt nệm tại nhà bằng máy nước nóng giá rẻ
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét